آموزش طراحی چهره

نویسنده: ایکاروس

آیا تا بحال با آموزش طراحی چهره ای مواجه شده اید که به همه نیازهای شما در زمینه ترسیم چهره و روشهای اندازه گیری و رعایت نسبتهای اجزای صورت، پاسخ داده باشد؟ روشهایی را به شما آموخته باشد که بی نیاز از کپی کردن و از رو انداختن طرح شده باشید؟

طراحی چهره (Portrait Drawing) و اصول ترسیمی آن، چه بصورت طراحی با مداد و چه با سایر ابزارهای مربوطه، روشها و متدهای آموزشی متعدد و گوناگونی را شامل میگردد. بطوریکه انبوهی این متدها، افراد را دچار سردرگمی مینماید. اما در این میانه، روشهایی اصولی تر مینماید که ما را از کپی کردن طرح و یا از رو انداختن آن بی نیاز نموده و توانایی کشیدن طرح و نقاشی چهره را در ما تقویت نماید. ما در این مطلب به آموزش هایی میپردازیم که نیاز شما را به موارد ذکر شده مرتفع سازد و روش اصولی و صحیح نقاشی چهره را آنگونه که اساتید و بزرگان این حرفه بکار می بسته اند، برای شما آشکار نماید.

مرحله اول: ابزار مناسب برای یادگیری طراحی چهره کدام است؟

مداد طراحی پر کاربرد ترین ابزاری است که برای این منظور استفاده میشود. خصوصا اگر مبتدی هستید بهتر است کار را با این ابزار شروع نمایید. این وسیله سهولت بیشتری نسبت به ابزاری مانند زغال طراحی و غیره دارد. خصوصا بخاطر نوک تیزی که دارد کنترل و تسلط بیشتری، خصوصا به هنرجویان مبتدی میدهد. در صورت آشنایی با مدادها، انتخاب بهتری برای شروع بکار خواهید داشت. پس ضروریست که از قبل با انواع مدادها و کارکرد مختلف آنها آشنا شده باشید.
قبل از شروع به کار بهتر است آشنایی مختصری با مداد طراحی پیدا کنید.

مرحله دوم: از کدام قسمت چهره و چگونه آغاز کنیم؟

اغلب هنر آموزان مبتدی میپندارند پرداختن به چشم و ابرو و سایر جزئیات صورت، مهمترین بخش کار میباشد. تصور رایج بر این است که شباهت چشمها و بینی و اجرای دقیق آنها میتواند طراحی را به یک اثر فوق العاده تبدیل نماید. اما یک طراح حرفه ای که کار خود را بر پایه مبانی و اصول اولیه صحیح بنا نهاده است، میداند که برای نقاشی کردن و کشیدن یک صورت، میبایست به اندازه کافی تعمق و صبر داشته باشد و به سراغ هر قسمتی در وقت و مرحله مناسب همان قسمت رفته و از یک اسلوب و روش مدون برای اینکار استفاده کند. برای آشنایی با این اسلوب، فیلم آموزشی ما را ببینید.

فیلم آموزش طراحی چهره ما را ببینید:

آموزش طراحی چهره با مداد

چنانچه فرصت دیدن این فیلم 12 دقیقه ای را ندارید، با نگاهی به موارد 12 گانه زیر با سر فصلهای اصلی مطالب اشاره شده در فیلم آشنا شوید.

1 - آموزش زاویه های دید در طراحی چهره شامل:

● تمام رخ
● نیم رخ
● سه رخ
2 - آشنایی با بیضی اصلی چهره در زوایای نامبرده
3- آموزش محور بندی های اصلی و اولیه بیضی سر در زوایای نامبرده
4 - آشنایی با محل قرار گیری حفره چشم ها، بینی و لب و گوش
5 – آشنایی با دو نکته ظریف در جای گیری لب و دهان و همچنین پیدا کردن اندازه بالای سر از رستنگاه موی سر که مستلزم دقت بینندگان به توضیحات این قسمتها میباشد
6- آموختن اهمیت در نظر گرفتن منبع نور و زاویه تابش آن به چهره و رعایت نقاط تاریک و روشن متاثر از آن
7- آموزش سطوح تاریک روشن چهره و حجم های کلی بینی
8- آشنایی با نور پردازی کلاسیک و مثلث رامبرند
9- آشنایی با مهمترین نکته در کشیدن چهره که همان "کلی دیدن و دوسایه" میباشد
10- آموزش فواصل چشم ها نسبت به هم و نسبت به کل چهره
11- آموزش سنجش فاصله بینی ، گوش، لب و سایر قسمتهای صورت
12- آشنایی با تغییر جهت محوربندیها در زوایه های از بالا و یا از پایین

واقعا اهمیت جزئیات در طراحی چهره چه مقدار است؟

همانطور که در فیلم بالا دیدید، گفته شد که جزئیات و پرداختن پیش از موقع به عناصری مانند چشم و بینی و مژه ها و ابرو، میتواند به آفتی برای طراحی چهره تبدیل گردد. روش طراحی کل به جز سیستم و اسلوبی است که میتواند ما را از اشتباهات رایج در طراحی از صورت برهاند. برای اینکه از مرحله مبتدی گذر کرده و وارد مرحله حرفه ای شوید، پرداختن به سیستم کل به جزء ضروری مینماید. تشریح روش کل به جزء در طراحی، در حوصله این مقاله نمیگنجد و نیاز به آموزش مبسوط و کاملتری دارد که جهت آشنایی با این آموزشها میتوانید در صورت تمایل در دوره آموزش مجازی چهره ما ثبت نام نمایید.

اجرای عملی آموزش فوق

چطور امکان دارد بدون کشیدن جزئیات، به طرح چهره رسید؟

ابتدا این فیلم کوتاه حدودا 1 دقیقه ای را ببینید. چنانچه تصوری از اجرای نقاشی چهره بدون توجه به جزئیات ندارید، این فیلم میتواند نقاط تاریک و مبهم این روش مهم را برای شما تا حدی روشن نماید. پس از آن این آموزش را با سرعت آهسته تر و بصورت گام به گام و با توضیحات، دنبال خواهیم کرد.

تایم لپس اجرای ترسیم سر و صورت

مراحل گام به گام اجرای طراحی چهره

طراحی ساختار کلی و بدون جزئیات سر

در مرحله نخست و در ابتدا، بسیار مهم است که سه نکته اساسی را به ترتیب زیر مورد توجه قرار دهیم:
1 تعیین زاویه دید
2 ترسیم بیضی سر
2 محور بندیها وتقسیمات صورت

مرحله اول

همانطور که مشاهده کردید، در مرحله ابتدایی میبایست با توجه به زاویه دید مدل، بیضی سر را رسم کنیم. تقسیمات چهره و محوربندیهای صورت را طبق آنچه ابتدا در آموزش اصولی طراحی چهره ارائه شد، انجام دهید. بسیار مهم مینماید که بدون توجه به جزئیات چشم و مژه و ابرو و ... به سایه ها و تیرگیهای کلی (طبق آموزش اولیه) توجه نمایید و ساختار کلی تاریک روشن سر و صورت را مورد توجه قرار دهید.
اگر این مراحل را درست و اصولی پیاده کنیم، تا اینجای کار به تصویری مانند شکل زیر، دست پیدا میکنیم:

پیشبرد طراحی بصورت درصدی در کل کار

پس از اینکه طراحی قدری شکل گرفت، میبایست به افزودن جزئیات بصورت درصدی و بطوریکه در کل کار اعمال شود، بپردازیم.
در این مرحله بسیار مهم است که توجه خود را معطوف یک نقطه (مثلا چشمها) ننمایید. دست شما میبایست بروی کل کار حرکت کرده وکل سر را پوشش دهد. برای مثال اگر چشمی را 5 درصد پیش بردید، چشم دیگر و همینطور سایر نقاط، مانند بینی و لب و حتی چانه و پیشانی و موها را نیز به مقدار همان 5 درصد، پیش ببرید.

مرحله دوم - پیشبرد کار بصورت مساوی

تصویر زیر نمایشگر تصویر قبلی است که مقدار بیشتری از سایه ها و تاریک روشنیهای کلی را به آن افزوده ایم و طبق روش توضیح داده شده، سعی کرده ایم این اضافات در کل کار، بصورت یکسان و مساوی پخش شده باشد.

اضافه کردن تدریجی تیرگیهای بیشتر و القای حس حجم

در این مرحله به تدریج بر مقدار تیرگیهای کار میافزاییم. القای حس حجم، نمایش فرورفتگیها و بر آمدگیهای قسمتهای مختلف چهره، مواردی است که میبایست به آن توجه شود.

القای حس حجم در طراحی چهره- مرحله سوم

یکبار دیگر قصد داریم بر اهمیت اجرای سیستم کل به جزء در طراحی خصوصا چهره که دشوارتر از سایر موضوعات مینماید، تاکید کنیم. این تصور غلط و اشتباهی است که بپنداریم میبایست ابتدا چشمها و مژه ها را در چهره مشخص نمود، بعد بینی را رسم نمود، بعد لب و بعد هم متعاقب آن، سایر قسمتها را بهم چسباند. تصوری که نزد افراد مبتدی و غیر حرفه ای رایج است.
اندازه گیریها در چهره میبایست چشمی انجام شوند. شما میتوانید حین انجام طراحی، بخشها و قسمتهایی را مقیاس قرار دهید و با توجه به اندازه آنها، برای ابعاد و اندازه های سایر قسمتها نیز تصمیم بگیرید.
در این مرحله ما به تصویری مانند شکل زیر میرسیم:

افزودن تدریجی جزئیات چهره

در این مرحله و پس از اینکه بستر حجمی ناحیه ها و قسمتهای مختلف کار شکل گرفت، بتدریج روی جزئیات مربوط به چشمها، بینی، لب و دهان و پیشانی و چانه کار میکنیم.

مرحله چهارم – افزودن جزئیات چهره

نکته بسیار مهم این است که ما در سیستم کل به جزء ای که بصورت اصولی اجرا شده باشد، فرصت اصلاح کار را، حتی تا رسیدن به مراحل پایانی طراحی، از خود سلب نمیکنیم. در این روش چون تیرگیها در کل کار تدریجی اضافه میشود، پس از اینکه قدری طراحی شکل گرفت و ایرادات آن نمایان شد، میتوانیم به اصلاح قسمتهای اشتباه بپردازیم. مثلا چشمها را در صورت لزوم قدری براست یا چپ، و یا بالا و پایین، تغییر دهیم.
پس بنابر این ما با سیستم طراحی کل به جزء برای چهره، یک حرکت سیال و فی البداهه را آغاز مینماییم و در تمام زمانی که این فرایند اجرا میشود، میبایست آمادگی ایجاد تغییر در طراحیمان را داشته باشیم.
نکته مهم: از نظر ما، محافظه کاری در عملی مانند طراحی، پسندیده نمیباشد. شیوه های متنوع و زیادی برای کشیدن و ترسیم چهره و یا سایر اشیاء وجود دارد. شیوه هایی که بر کارکردهای محافظه کارانه و وسواس گونه استوار شده اند. مانند روش طراحی بارگ و یا سایر روشهای مبتنی بر گرایشات خطی و خط محوری.
ضمن اینکه از محکوم کردن سایر شیوه ها خودداری مینماییم، ارائه ادله برای ارجحیت سیستم مورد استفاده خود را از حوصله این نوشتار خارج دانسته و به آن نمیپردازیم.

تکمیل نهایی کار پس از انجام اصلاحات

در مراحل نهایی، تاکیدهای بیشتر بروی حجم و جزئیات چهره ایجاد مینماییم. ایده آل و مطلوب این است که تا لحظه آخر که دست از کار میکشیم تمام قسمتهای کارمان به یک اندازه کار شده باشند و این حالت که قسمتی تمام شده نباشد وقسمتی دیگر تمام شده، در کار ما دیده نشود.

آموزش طراحی چهره با مداد- مرحله پنجم

مرحله نهایی طراحی چهره ما نیز به انجام رسید.

در تصویر زیر تغییرات تدریجی طراحی از مراحل آغازین تا پایانی آن در کنار هم قابل مشاهده و مقایسه است.

طراحی چهره، توسط دیوید کاسان David Kassan

Portait Drawing Demo, by Zimou Tan

آموزش های ما در آموزشگاه نقاشی ایکاروس مبنتی بر روش و سیستم کل به جزء است. کل به جزء چهار چوب اصلی برخورد ما با طراحی و در مواجهه با پدیده ها و جهان هستی میباشد. این سیستم طراحی تنها روشی است که طراح را از وابستگی به از رو انداختن طرح و کپی کاری نجات میبخشد.

ممکن است ما در دوره های خاصی از آموزشمان در آموزشگاه، طرح را با روشهای مختلفی که وجود دارد بروی زمینه منتقل نماییم، اما این بهیچ وجه نمیبایست بعنوان رویه غالب برای طراح تثبیت شود. یک طراح ممکن است در بعضی موارد و بنا بر مصلحتی که خود تشخیص میدهد، طرح کارش را از رو انداخته و به اصطلاح کپی کند. اما در عین حال میبایست توانایی کشیدن طرح بدون کپی کردن آن را نیز داشته باشد. و این منظور تنها با رعایت دقیق سیستم کل به جزء دست یافتنی میباشد.

فراموش نکنید که بهترین و موثر ترین شیوه طراحی، خصوصا هنگام مواجهه با موضوع سختی مانند چهره، روش کل به جزء میباشد.

افراد با تمرین و ممارست در این شیوه، به توانایی قابل ملاحظه ای در اجرای پروژه های نقاشی چهره خود، نائل میگردند. برای نمونه اثر زیر توسط آقای محمد قاسمی از هنرجویان آموزشگاه در متد سیاه قلم میباشد که بدون کپی کردن طرح انجام شده است:

همچنین میتوانید در نقاشی چهره بدون کپی کردن طرح اولیه، فیلمی از انجام این روش توسط این هنرجو را که تسلط بیشتری بر طراحی دارد مشاهده نمایید.

در اینجا مجالی برای پرداختن بیشتر به این بحث در آموزش طراحی نیست. اما چنانچه مایل به آشنایی با اصول آموزش نقاشی چهره بدون نیاز به کپی کردن میباشید، این آموزشها در دوره های مجازی قابل دسترس میباشد.